حسابداری خصوصی Private Accounting از زیرمجموعه‌های حسابداری است و شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با حسابداری عمومی Public Accounting دارد. حسابداری خصوصی را به اشتباه حسابداری صنعتی نیز می‌نامند. در این شاخه از حسابداری به حسابداری داخلی شرکت‌ها پرداخته می‌شود.
در حسابداری خصوصی، حسابدار در یک شرکت یا سازمان استخدام می‌شود و یکی از کارکنان آن شرکت یا سازمان خواهد بود. حسابدار داخلی با ثبت تراکنش‌های مالی و ذخیره سازی آنها گزارش‌های مالی را برای مدیران تهیه و تنظیم می‌کند. این عملیات حسابداری، هم‌راستا با منافع شرکت انجام می‌شود و حسابدار همگام با دیگر کارکنان در راستای دستیابی به اهداف شرکت اقدام می‌کند و به جز هنگام رعایت قوانین و مقررات، تمرکزی بر افزایش با بهبود منافع ارگان‌های خارجی ندارد.
در این نوع حسابداری به صورت ویژه برای کسب‌وکارها، شرکت‌ها، سازمان‌های غیردولتی و صنایع مختلف انجام می‌شود. در این نوع حسابداری هدف از انجام کار، ثبت و تهیه گزارش از فعالیت‌های مالی و تراکنش‌های داخلی شرکت و ارائه اطلاعات مالی به مدیران و سهام‌داران و در مجموع ذی‌نفعان است.
اهداف حسابداری خصوصی
در انجام حسابداری به روش‌های خصوصی یا داخلی، حسابدار استخدام‌شده در سازمان به دنبال منافع مالی بیشتر سازمان خواهد بود. حسابدار خصوصی تمامی امور مربوط به حسابداری شرکت را بر عهده می‌گیرد. تمامی فعالیت‌های حسابداران عمومی نیز تحت نظر حسابدار شرکت خواهد بود و به کنترل و بازبینی می‌پردازد. می‌توان هدف اصلی از حسابداری خصوصی را ثبت و تهیه گزارش دقیق از فعالیت‌های مالی داخلی شرکت دانست. از دیگر اهداف این حسابداری کمک به مدیران در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و حیاتی در افزایش بهره‌وری سازمانی به کمک گزارش‌های مالی است.
وظایف و نکات مهم در حسابداری خصوصی
برخی از وظایف کلیدی حسابداری داخلی یا خصوصی عبارتند از:
گزارش‌های مالی داخلی
تهیه گزارش‌های مالی مانند صورت سود و زیان، ترازنامه و گزارش‌های جریان نقدینگی از وظایف اصلی حسابدار داخلی است.
کنترل هزینه‌ها
نظارت بر هزینه‌های داخلی و اطمینان از مصرف منابع مالی به صورت بهینه از دیگر مسئولیت‌های مهم حسابدار خصوصی است.
بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی مالی
تدوین بودجه سالانه و برنامه‌ریزی مالی از موارد مهمی است که به کمک این فعالیت حسابداری انجام می‌شود.
تطابق با قوانین و استانداردهای حسابداری
به‌روز بودن و تسلط بر قوانین و مقررات حسابداری در سطوح مختلف کشوری و بین‌المللی در این مقوله مسئولیتی قرار می‌گیرد.
دقت و صحت اطلاعات مالی
ثبت و ذخیره‌سازی تمامی تراکنش‌های مالی و اطمینان از صحت آنها جهت جلوگیری از بروز خطا و اشتباه در محاسبات اهمیت زیادی در این حسابداری دارد.
تحلیل نسبت‌های مالی
حسابدار خصوصی موظف به تحلیل نسبت‌های مالی در راستای ارزیابی و تضمین سلامت مالی سازمان و عملکرد بهینه جهت سودآوری، افزایش نقدینگی و بهره‌وری است.
کنترل داخلی و پیش‌گیری از تقلب
اجرای سیستم‌های نظارتی و کنترل داخلی جهت پیش‌گیری و کشف هر گونه سوءاستفاده مالی، تقلب و خطای انسانی در محاسبات باعث حفظ سلامت و حسن سابقه شرکت در امور مالی و مالیاتی می‌شود.
مدیریت دارایی و بدهی
ارزیابی دارایی‌ها و بدهی‌های سازمانی و مدیریت بازپرداخت‌ها و وصول مطالبات در حسابداری داخلی اهمیت فراوانی دارد و موجب بهبود وضعیت مالی و کاهش ریسک‌های مالی خواهد شد.
مدیریت جریان نقدینگی
حسابدار داخلی موظف است تا جریان نقدینگی را کنترل کرده و همیشه نقدینگی کافی برای تأمین هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری را حفظ کند.
انجام این وظایف و رعایت نکات آن موجب افزایش کارایی و اثربخشی مالی و در نتیجه بهبود وضعیت سازمان و کسب‌وکار می‌شود.
حسابداری خصوصی با حسابداری دولتی متفاوت است. در حسابداری دولتی تمرکز فعالیت‌ها بیشتر به سمت تعیین منافعی است که سازمان‌های دولتی از کسب‌وکارها سهم می‌برند.
حسابداری عمومی
حسابداری عمومی که نقطه مقابل حسابداری خصوصی است، به بررسی صورت‌حساب‌های مالی گزارش‌شده از سوی حسابدار خصوصی می‌پردازد. این نوع حسابداری با عناوین دیگری چون حسابداری دولتی یا حسابرسی نیز شناخته می‌شود.
حسابداری عمومی یکی از زیرمجموعه‌های حسابداری است. حسابدار عمومی به بررسی وضعیت و گزارش‌های مالی یک شرکت می‌پردازد، بدون آنکه از کارکنان شرکت باشد. حسابدار عمومی با بررسی اسناد و مدارک تحویل‌شده، گزارشی را بر اساس مشاهدات و مستندات به‌دست‌آمده تهیه می‌کند که در آن وضعیت مالی و نقدینگی شرکت و اطلاعات مربوط به حسابداری ذکر شده باشد.
معمولاً حسابداری عمومی توسط مؤسسات حسابداری انجام می‌شود که با مشتریان خود به صورت پروژه‌ای همکاری می‌کند. این نوع حسابداری اموری نظیر حسابرسی، مشاوره مالیاتی و ممیزی را انجام می‌دهد.
شباهت‌ها و تفاوت‌های حسابداری خصوصی و عمومی
با وجود اینکه هر دو نوع حسابداری نیاز به مهارت‌های عملی مشابهی دارند، اما تفاوت‌هایی نیز در مبنا و اهداف اجرایی آنها وجود دارد که در ادامه آورده می‌شوند.
تحصیلات و آموزش
حسابدار خصوصی تخصص بیشتری در ثبت تراکنش‌های مالی و تهیه صورت‌حساب‌ها و گزارش‌های مالی دارد. در حالی که حسابدار عمومی بیشتر در اعتبارسنجی و تحلیل سیستم‌های حسابداری مهارت دارد.
بررسی هزینه‌ها و اسناد
تمرکز حسابداری عمومی و خصوصی در بررسی اعداد و ارقام و اسناد حسابداری و امور مربوط به تراکنش‌های مالی است. حسابداری همیشه در حال جمع‌آوری و بررسی اسناد و مدارک مالی و گزارش‌های مربوط به آنهاست. در حسابداری خصوصی اسناد داخلی و در حسابداری عمومی اسناد مالی و مربوط به امور مالیاتی بیشتر حائز اهمیت هستند.
همکاری با صنایع
حسابدار خصوصی در نکات مربوط به صنعت خود دارای تخصص و دانش بالا و در مورد صنایع دیگر اطلاعات کم و محدود دارد. حسابدار عمومی با همه صنایع آشنا و بر امور حسابداری آنها مسلط است.
مدارک
حسابدار خصوصی می‌تواند بر اساس تجربه یا معرفی و بدون ارائه مدرک معتبر مشغول به کار شود، اما قوانین نظارت بر وضعیت حسابداران عمومی به صورتی است که برای اشتغال به این کار لازم است تا افراد دارای مدارک و گواهینامه‌های تأییدشده و معتبر علمی باشند.
شرایط کاری
حسابدار خصوصی کارمند اداری به شمار می‌آید و ساعت و روز کار مشخص دارد. اما حسابدار عمومی چون معمولاً به صورت پروژه‌ای کار می‌کند، ممکن است ساعت و میزان کار متغیر داشته باشد.
سفر کاری
حسابدار خصوصی مانند تمامی کارمندان اداری معمولاً در محل کار خود به انجام وظیفه می‌پردازد و سفر کاری در شرح وظایف این دسته از افراد وجود ندارد. اما حسابدار عمومی با توجه به اینکه مشتریانی در شهرهای مختلف دارد ممکن است سفرهای کاری متعددی را داشته باشد.
روابط اجتماعی بالا
حسابدار عمومی و خصوصی باید روابط عمومی بالا داشته باشد تا بتواند با افراد مختلف در بخش‌ها یا شرکت‌های متفاوت ارتباط داشته و اسناد و مدارک مورد نیاز خود را جمع‌آوری کند. همچنین برای ارائه مشاوره و انجام امور مختلف حسابداری برخورداری از مهارت برقراری ارتباط و مذاکره از ملزومات شغلی به شمار می‌آید.
مشتریان
حسابدار خصوصی تنها یک مشتری به عنوان کارفرما دارد ولی حسابدار عمومی مشتریان متعددی را بسته به اندازه بنگاه اقتصادی مشتری و میزان کاری که به وی واگذار می‌شود خواهد داشت.
تفاوت حسابداری خصوصی و دولتی
حسابداری خصوصی و دولتی هر دو گزارش‌ها و صورت‌حساب‌های مالی را تهیه می‌کند. حسابداری دولتی به بررسی اسناد مالی قابل افشای عمومی می‌پردازد. در حالی که حسابدار خصوصی مکلف است، تمامی اسناد مالی را ثبت و بررسی کند و معمولاً تحت نظر مدیر داخلی شرکت مشغول به فعالیت است. حسابداری عمومی یا دولتی به بررسی وضعیت مالیات‌ها و مواردی که سهم دولت هستند، تأکید می‌ورزد. در حالی که حسابداری خصوصی بیشتر در جهت ارائه گزارش مالی به سهام‌داران و سرمایه‌گذاران شرکت فعالیت می‌کند.
راهکارهای مالی دیدگاه و حسابداری خصوصی
در حال حاضر صنایع، سازمان‌ها، ادارات و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ از راهکارهای هوشمندی که به صورت نرم افزار مالی و حسابداری عرضه می‌شود استفاده می‌کنند. اما مشکلاتی در مسیر استفاده بهینه از این نرم افزارها وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات عدم یکپارچگی و مطابقت نرم افزارهای مختلف مورد استفاده در هر سازمان و کسب‌وکار با یکدیگر است.
راهکار مالی دیدگاه مجموعه‌ای از نرم افزارهای کاربردی در حوزه مدیریت مالی است که تمامی فرایندهای سازمان را به صورت یکپارچه تحت پوشش خود قرار می‌دهد. در این راهکار تبادل اطلاعات به راحتی صورت می‌گیرد و عملیات تخصصی و سیستم‌های مالی با سیستم‌های پردازش تراکنش در سازمان در دسترس هستند و می‌توانند از تمامی ساختارهای حسابداری اعم از دولتی، خصوصی، شرکتی و تعهدی پشتیبانی کنند.
نرم افزارهایی که در راهکار مالی دیدگاه ارائه می‌شوند عبارتند از نرم افزار حسابداری شرکتی، سرویس حسابداری تجمیعی، نرم افزار خزانه داری، نرم افزار بودجه و اعتبارات، نرم افزار قراردادها، نرم افزار بهای تمام‌شده، نرم افزار حسابداری دولتی، نرم افزار عاملین و نرم افزار درآمد. هر کدام از این نرم افزارها در زمینه اجرایی خود تمام نیازهای موجود را برآورده می‌کنند و قابل اتصال و انتقال داده به نرم افزارهای دیگر هستند.
به این ترتیب حسابدار خصوصی شرکت و کسب‌وکار می‌تواند بر تمامی فاکتورها و شاخص‌های مهم نظارت داشته باشد و با اطمینان از صحت انجام امور حسابداری در راستای پیشبرد اهداف شرکت و سودآوری بیشتر اقدام نماید.
سخن پایانی
حسابداری خصوصی به مدیریت امور مالی می‌پردازد که در آن ثبت دقیق تراکنش‌های مالی، تهیه گزارش‌های مالی داخلی و ارائه اطلاعات مالی به مدیران و سهام‌داران در اولویت امور قرار دارند. هدف از انجام حسابداری خصوصی تضمین و تأیید سلامت مالی شرکت و همچنین تلاش در مدیریت بهینه منابع مالی و افزایش بهره‌وری و سودآوری هر شرکت و کسب‌وکار است.
در راستای انجام بهینه، سریع و مطمئن هر گونه حسابداری استفاده از نرم افزارهای دقیق و جامع مالی است که موجب افزایش دقت، کارایی و شفافیت در مدیریت مالی می‌شوند. حسابداری خصوصی اهدافی متفاوت با حسابداری دولتی و عمومی دارد. با پیاده‌سازی سیستم حسابداری مطمئن و هوشمند می‌توان به بهبود شرایط مالی و تسلط و نظارت کامل بر جریان نقدینگی و بودجه‌بندی صحیح مدیریتی در آینده پرداخت و از هر گونه اتلاف منابع مالی و بروز تقلب و تخلف مالیاتی جلوگیری کرد.